Klemtoon (Ударение)

Een van de 8 common mistakes every Russian language learner makes volgens Russia Beyond (2018). Met daarbij een ‘Word of warning: It takes a VERY long time to get accustomed to the stresses on Russian words At times, you’ll be confronted with a new word and have absolutely no idea how to pronounce it.’ Geen stress: dit gaat helpen, en zal de zaak bespoedigen.

Belang

Catalógus of catálogus? Dat laatste is correct (te herleiden tot het Grieks), maar niemand die raar opkijkt als je catalógus zegt. In het Russisch is de klemtoon belangrijker. Die kan zowel de uitspraak van een woord bepalen (een beklemtoonde lettergreep klinkt soms heel anders dan een onbeklemtoonde), als de spelling ervan.

Met dat laatste krijg je vaak te maken bij de vervoeging van bijvoeglijk naamwoorden. Op ж, ц, ч, ш en щ volgt alleen een o als die beklemtoond is; zo niet, dan e in plaats van o. Dat verklaart waarom je хорóшее вино (goede wijn) schrijft, maar плохóе вино (slechte wijn).

Betekenisverschil (homograaf)

Bij sommige woorden bepaalt de klemtoon de betekenis ervan. Духи́ is parfum, ду́хи zijn geesten. Мука́ is meel, му́ка is lijden (pijn, kwelling). Let op in chique restaurants of bij de juwelier. Я пла́чу is ik huil, я плачу́ ik betaal.

Ook het Nederlands kent zulke homografen (zie Wikpedia en Onze Taal); met een beetje fantasie is de homograaf er zelf ook een. Meer Russische омографы op RussianPodcast.eu.

Moeilijkheid

In Tsjechische en Finse woorden ligt de nadruk standaard op de eerste lettergreep, en in Franse woorden op de laatste. Ook het Pools en het Swahili zijn wat dat betreft, met hun klemtoon altijd op de een na laatste lettergreep, kinderlijk eenvoudig.

Russisch is anders. De plaats van de klemtoon is vaak moeilijk te voorspellen, en die kan al verspringen als het woord in meervoud komt te staan. Zoals in сло́ва en слова́ (woord/woorden) of окно́ en о́кна (raam/ramen).

Hulp

Verschillende richtlijnen bieden houvast. De eenvoudigste is dat in woorden met een ë erin (zie De letter ë) de klemtoon altijd op die letter valt. En vaak (niet altijd) op de laatste lettergreep in onzijdige woorden eindigend op -o, zoals in кольцо́ (ring) en лицо́ (gezicht). De laatste lettergreep van vrouwelijke woorden eindigend op -a is meestal beklemtoond wanneer dat woord twee lettergrepen telt, zoals in мечта́ (droom) en рука́ (hand).

Praktische hulp is er ook. Met apps ( App Store, Google Play), en online bij Morpher, RussianGram en Russian Stress Finder.

Klemtoontekens maken

• How to insert stress marks in Russian when you type (Learn Russian with Kira, 2020, 4 m)
• Typing Russian stress marks on macOS (Ojisan Seiuchi, 2020)
• Russtress 0.1.4 (PyPI, 2020)

Test

• Тест на ударение | Русский язык (Poliglotesse, 2021, 12 m)
• Куда поставить ударение? Тест на ударение (Просто о сложном, 2020, 2 m)
• Как определить ударный слог? (Начальная школа, 2020, 9 m)
• Знаете ударения? (Сломай мозг, 2020, 10 m)
• Тест по русскому языку (ударение) (Онлайн Тестирование, 2019, 3 m)
• Слог, ударение и перенос слов (Инфоурок, 2017, 17 m)

How to know the right stresses
(Be Fluent in Russian, 2019, 6 m)

Zie ook How to Find Right Stress in Russian Language (2019, 4 m) en Master Stresses (2017, 4 m).

Where to put stress in Russian?
(Learn Russian with Alfia, 2019, 12 m)

Word stress in Russian
(Maria Tainkina, 2018, 7 m)

Russian word stress
(Denis Fedorov, 2017, 15 m)

Zie ook Tips on Russian pronunciation, stressing and intonation (2016, 19 m) en Russian syllables (2016, 8 m).

Meer

[EN]

• Word stress in Russian language (Learn Russian, 2021, 7 m)
• Stress of letters in russian language (Rus Tili, 2020, 6 m)
• Reading Rules for beginners: word stress, vowels (Anellanna, 2020, 11 m)
• Russian stress (Tanya Philos, 2020, 2 m)
• Russian Word Stress + practice reading first text (RussianUp, 2019, 3 m)
• How to determine the stress in Russian words (Lara Star, 2019, 2 m)
• Relax and learn stress in Russian language (Russian to the World, 2019, 8 m)
• Почему русское ударение такое сложное? (Микитко сын Алексеев, 2018, 72 m)
• Russian word stress – The importance of putting stress in the right place (Live Russian, 2018, 7 m)
• Word stress in Russian language / Ударение в русском языке (Exlinguo, 2018, 52 m)
• Russian Sound System: Stress. Stressed and Unstressed Vowels (Amazing Russian, 2018, 15 m)
• Where is the stress in the Russian Language? (Russian with Tatiana, 2016, 3 m)

[RU]

• Русский язык. Фонетика. Ударение (Profi Education, 2020, 16 m)
• Русский язык – тема: Ударение (Учимся Дома, 2020, 4 m)
• Как определить ударный слог? (Начальная школа, 2020, 9 m)
• Русское ударение история и современность (Русская речь, 2020, 94 m)
• Правильное ударение, разбор 4 задание | Русский язык ЕГЭ (Bubo Unicus, 2019, 44 m)
• Как запомнить ударения? Задание 4 ЕГЭ (IrishU, 2018, 7 m), ook 15 слов со странным ударением (2017, 5 m)
• Слоги и ударение (Znaika TV, 2017, 6 m)

Zie/lees

• How does one hear the stress in Russian words? (Stack Exchange, 2020)
• Word Stress Patterns in Russian (Russian Language Blog, 2019)
• Stressed About Word Stress in Russian Language? (Master Russian, 2012)
• Stressed About Word Stress? (Russian Language Blog, 2010)
• Accent marks in Russian words (Learn Russian Step by Step)
• How do I know which syllable is stressed in a Russian word? (Quora)
• Russian stress patterns – nouns (Wiktionary)
• Stress in the Russian language (Ruspeach)
• Stress marks in Russian (Russian Alphabet)
• Word stress in Russian (Russian Stress)

Afbeelding uit 10 слов с правильным ударением (AdMe.ru, 2015).