Russische kalenderwoorden: maanden en dagen

In wat voor tijden leven we? Een mens vraagt het zich in deze tijd wel af. Voor een antwoord in het Russisch (of ter afleiding van de tijden) eerst maar eens de namen van de maanden en dagen leren. Hier zijn ze bij elkaar gebracht, met als bonus wat etymologie en grammatica erbij.

Januari-december

De maanden van het jaar maar eerst. Die zijn niet zo heel interessant. Dat wil zeggen, niet veel interessanter dan de namen die je gewend bent. De herkomst is gelijk: Romeinse goden en godinnen (januari, maart, mei, juni), woorden (februari, april), keizers (juli, augustus) en cijfers (september t/m december). Zie Namen van maanden bij Onze Taal.

Weg met die Romeinen – de Russen en hun taal. De namen van de maanden zijn makkelijk te herkennen, in klank en in spelling: январь, февраль, март, апрель, май, июнь, июль, август, сентябрь, октябрь, ноябрь, декабрь. Hoofdletters hoeven niet.

In … (maand): В

Je ziet het slechts drie keer aan de slotletter (март, май, август), maar alle twaalf de namen zijn mannelijk. Zie Woorden eindigend op ь.

Dus geen verrassingen als je ‘in … (maand)’ wilt zeggen. Twaalf keer zesde naamval, twaalf keer met в (= in), twaalf keer uitgang -e, de negen zachte tekens verdwijnen. В январе, в феврале, в марте, в апреле, в мае, в июне, в июле, в августе, в сентябре, в октябре, в ноябре, в декабре.

Meer constructies en grammatica in onderstaande.

Meer

• Months in Russian – месяцы (Russian with Tamara, 2019, 2 m)
• Months in Russian. Learn all 12 months in 10 minutes! (DYSR, 2018, 8 m)
• 12 months of the year in Russian (Daria Mikhay, 2017, 3 m)
• Learn Russian Months of the Year (Weekly Russian, 2016, 5 m)
• Say the Months of the Year in Russian (Howcast, 2013, 3 m)
• Learn Names of the Months in Russian (SpeakRussianNow, 2013, 5 m)
• The months of the year in Russian (Red Kalinka, 2011, 2 m)

Maandag-zondag

Namen van de doordeweekse dagen zijn te herleiden tot hun nummering en volgorde. Met понедельник (maandag) begint de неделя (week). Dat is het oude woord voor zondag, de dag van не (niet) деля (doen). Maandag is de первый день (eerste dag) na niksdoedag. Второй (tweede) is вторник, en de woensdag ­– средa ­– is het midden. Четверг (van четвёртый) is de vierde dag, en de пятый день (vijfde dag) is пятницa.

Namen van de weekenddagen hebben een herkomst van andere aard. Субботa (zaterdag) komt uit het Hebreeuws, van sabbat. Het woord voor zondag, воскресенье, is verwant aan воскресение, verrijzenis. Ook terug te zien in de traditionele Paasgroet Христос воскрес, met als traditioneel antwoord Воистину воскрес.

• Почему дни недели так называются? Ты этого не знал! (Очевидные вещи, 2020, 2 m)
• Понедельник, вторник, среда … Почему дни недели так называются? (Maria Petrova, 2020, 7 m)
• Russian Days of the Week Explained (Weekly Russian, 2014, 4 m)

Zie wikipedia voor zondag, Russisch en Engels. Voor de paasgroet Paschal greeting.

Meer

• Days of the week. Daily routine in Russian (Russian Vibe, 2019, 4 m)
• Days of the week and time expressions in Russian (Learn Russian with Alfia, 2019, 12 m)
• Days of the Week in Russian (Daria Mikhay, 2017, 3 m)
• Days of the Week in Russian (Learn Russian Now! with Anastasia, 2016, 2 m)
• Русский язык для начинающих. УРОК 44. ДНИ НЕДЕЛИ (Eng Russi, 2016, 1 m)
• Russian Vocabulary: Days of the Week (Дни Недели) (Natalia Worthington, 2014, 2 m)
• The days of the week in Russian (Red Kalinka, 2011, 2 m)

Op …dag: в en во

Van Apprendre le russe is dit бесконечная песенка (oneindig liedje) over weekdagen. De tekst een soort van poëzie over het leven van de werkende mens.

    В понедельник пойду на работу.
    И во вторник пойду на работу.
    В среду снова пойду на работу.
    И в четверг на работу пойду.
    Буду в пятницу тоже работать.
    А в субботу не буду работать.
    В воскресенье не буду работать.
    А потом всё сначала начну.

Alles met в (op) dus, bij dinsdag een во vanwege de beginletters van вторник. Anders dan je misschien denkt, volgt daarop niet de zesde naamval maar de vierde. Dus veranderen de namen die eindigen op een a (средa, пятницa, субботa), de andere vier niet.

Meer muziek met de dagen van de week in Дни недели по-русски (Easy Russian With Irene, 2020, 2 m). Days of week song in Russian (M O, 2016, 1 m) is op ‘Mama Mia’ van Abba; Jingle Jeff (2014, 2 m) had zelf nog wat moeite met de uitspraak.

Zie ook (en beter) Days of the Week in Russian: “on…” (Russian grammar, 2013, 3 m) en Lesson 24 van Anya Golubeva (2020, 6 m).

Van … tot (с … до) / tot en met (с … по)

Van, vanaf

Voor ‘van’ of ‘vanaf’ gebruik je с plus tweede naamval. Bij dinsdag (вторник) en woensdag (средa) niet с maar со. Vanaf dinsdag, vanaf woensdag: со вторника, со среды.

Tot, tot aan

До voor ‘tot’, ‘tot aan’, ook gevolgd (altijd) door tweede naamval.

Tot en met

Met по zeg je ‘tot en met’. Op die по volgt hier vierde naamval, omdat het gaat om een afstand (in tijd). Van maandag tot en met vrijdag: с понедельника по пятницу.

Zie vooral ook dit van Elen Sheff (русский с носителем). Van hetzelfde kanaal Грамматика русского языка: с понедельника по пятницу, с пятого по седьмое… (2017, 5 m) en Предлоги в русском: “НА” и “ПО” (2017, 3 m).

In В, ДО, НА, ПО, С / учим русский (2017, 9 m) meer voorzetsels en kalenderwoorden. Met o.m. к (tegen/jegens), между (tussen), после (na), в течении (binnen/tijdens), через (over), накануне (aan de vooravond) en во время (tijdens).