De letter ы

Het ziet eruit als twee letters en het heeft een onbeschrijfelijke klank. De 29ste letter uit het Russische alfabet is een heel aparte in de reeks, en geeft vooral problemen met de uitspraak. De klank van de ы, want daarover gaat het, komt in onze taal niet voor. In andere talen evenmin (naar het schijnt Turks uitgezonderd), dus je krijgt ы niet meteen goed uit je mond.

Klinkt als

Een onbeschrijfelijke klank dus. Maar natuurlijk wordt het wel geprobeerd. Wikipedia maakt zich er makkelijk vanaf met ‘als de u in bunker’ (komt niet eens in de buurt), Wikibooks zegt tussen u en j, en Russisch in Rusland houdt het op tussen u en i. Daar valt wat voor te zeggen, maar het advies erbij is problematischer. ‘Probeer mus en mis tegelijkertijd uit te spreken’.

Zo zijn er meer pogingen. Een amusante en ook rake werd gevonden op Reddit: Someone once described it to me as that sound you make when someone punches you in the gut. Met een lang niet slechte omschrijving: Like an “uiee”. Een advies van Dobby Dobson sluit daar goed op aan. ‘Just punch yourself in the stomach’ (1:23). Gelukkig ook een andere optie in Ы is it difficult? No! (2017, 2 m).

Luister vooral ook zelf en vind je eigen omschrijving. Hier is мыло, дым en пыль (zeep, rook en stof) in 18 seconden. Luister ook Russian Sound Ы (2015, 1 m, met gedicht) en The letter Ы in words (2013, 3 m).

Uitspraak

Dan die klank nog zelf zien te maken. Ervan uitgaand dat een stomp in de maag geen optie is. Als een heel gedoe klinkt het op How to pronounce Russian letters “Ь”, “Ы”, “Ц”, “Щ” in a proper way (Ruspeach):

‘Look at yourself in the mirror, smile and say English letter E and then, with a spoon or any other instrument, touch your tongue and push it back, so that you finally have your tongue like a small hill in your mouth. Thus, pronouncing E with your tongue twisted you could hear the sound of Russian Ы.’

Make a smile
Leuk en eenvoudiger is het advies van Katya (of Катюша) van RussianPod101, in Weekly Russian Words with Katya – Mammals: ‘Make a big smile and try to giggle’. Vanaf ongeveer 1:36, want dan komt de мышь (muis) aan bod.

Tandenborstel
Ook Daria Molchanova (Real Russian Club) bepleit een goede glimlach, met advies (op 0:27): ‘Try to smile as wide as you can.’ Ontdek zelf wat je met de tandenborstel doet. Het kan ook met een pen: zie Russian pronunciation. The sound Ы (Live Russian, 2017, 3 m).

Russian pronunciation – Letter Ы – 2 ways to pronounce it
(Real Russian Club, 2016, 4 m)

Anatomie
Bij de uitspraak van die ы komt dus ook wat anatomie om de hoek kijken. Alles draait om de stand van de tong (tong en taal in het Russisch zijn één). Onderstaande clips (en daar heb je meer aan) laten het zien.

How to Pronounce Russian Ы
(Russian from Russia, 2020, 8 m)

How to Properly Say Ы in Russian
(Be Fluent in Russian, 2020, 4 m)

Van hetzelfde kanaal zijn Difference between И and Ы and Hard and Soft Consonants (2019, 14 m) en Letters И and Ы (2016, 2 m).

Meer

• How to pronounce Russian Ы / Russian Pronunciation 2 (Russian Progress, 2018, 5 m)
• How to pronounce Ы (Russian From Home, 2018, 7 m)
• Russian 101: how to pronounce Russian ы (Crazy Russian Dad, 2016, 3 m)
• ы pronunciation (Natalya, 2016, 4 m)
• Learn Russian pronunciation | Звук “Ы” (Easy Russian, 2015, 2 m)
• Learn to Pronounce Russian Ы - Lessons for Beginners (Weekly Russian, 2014, 8 m)

Zie ook How to Pronounce the Russian Vowel Ы (5 Approaches) (Live Fluent, 2018) en Russian Ы sound: 3 ways to learn to pronounce it (Burupo.com).

Blijft het moeilijk, dan is dit misschien behulpzaam: zing het!

Ы en И

De klank van de ы ligt soms dicht bij die van de и. Ook stuit je vaak op een и waar je een ы misschien verwachtte, vanwege de 7-letter spellingregel. Ook na ц komt meestal и en niet ы.

• Sounds Ы И / Practice (Live Russian, 2020, 53 m)
• Difference between pronunciation of Russian letters И and Ы (Lang Mind, 2020, 3 m)
• Russian Ы and И (How to Pronounce Russian Ы) (Sergey Nim, 2019, 9 m)
• Russian Minimal Pairs – Letters Ы and И (Russian Pronunciation Practice) (Boost Your Russian, 2019, 7 m)
• When и sounds like ы (Russian grammar, 2018, 7 m)
• Phonetic Exercises: Ы vs. И (Amazing Russian, 2016, 4 m)
• Russian vowels: the difference between Ы and И (LearnRussian.org, 2016, 6 m)

Operatie «Ы»

Is een beroemde Russische film uit 1965 ( IMDb, Wikpedia) waarin ы de codenaam van een clandestiene operatie is. Waarom ы? Чтобы никто не догадался, opdat niemand het zou raden. De hele film kun je kijken bij Мосфильм op YouTube.

How to pronounce Russian sound Ы
(Russian Movies, 2018, 2 m)

Studie en muziek

Meer leren aan de hand van Операция «Ы» и другие приключения Шурика in Learn Russian with Movies / Slow Russian with Russian and English Subtitles (Boost Your Russian, 2020, 27 m) en Learn Russian with Russian film | ENJOY Russian comedy “Operation Ы” (Mary Z, voorheen Easy Russian, 2014, 6 m).

Een bekend lied daaruit is Постой паровоз! door Юрий Никулин ( Joeri Nikoelin), waarmee je ook weer kunt leren; zie Постой, паровоз // Russian song from famous Soviet movie (Natasha speaks Russian, 2017, 2 m). Ook vertolkt, nog legendarischer, door Аркадий Северный – maar uiee, nu dwalen we echt af.